Από: Αντιστράτηγο ε.α Ιωάννη Κρασσά.

«Πολεμάω 25 χρόνια, όλα τα άλλα που έζησα ήταν απλώς μάχες. Αυτός ήταν πραγματικός πόλεμος». Υποστράτηγος Αριέλ Σαρόν και μετέπειτα πρωθυπουργός του Ισραήλ.

Το Μέτωπο της Συρίας

Το Ισραήλ, μετά την κατάληψη των υψιπέδων του Γκολάν[1] στα βόρεια σύνορα του, κατά τον πόλεμο του 1967, απέκτησε στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι της Συρίας. Τα πυροβόλα και τα τεθωρακισμένα του αποτελούσαν διαρκή απειλή κατά της Συρίας. Ο Σύριος Πρόεδρος Χαφέζ αλ-Άσαντ[2] επιθυμούσε διακαώς την ανακατάληψη του υψωμάτων του Γκολάν, όχι μόνο για την αποκατάσταση του εθνικού εδάφους, αλλά και του γοήτρου των ενόπλων δυνάμεων της χώρας του. Στις αρχές Οκτωβρίου του 1973, 1.500 σοβιετικά άρματα(Τ-55[3] και Τ-62[4]) και 150.000 Σύριοι στρατιώτες υποστηριζόμενοι από 1.000 πυροβόλα και 350 αεροσκάφη, είχαν αναπτυχθεί στα σύνορα Συρίας-Ισραήλ. Κατά μήκος της 72 χλμ. γραμμής του μετώπου οι Ισραηλινοί είχαν κατασκευάσει 17 «κέντρα αντιστάσεως[5]». Για την άμυνα των υψωμάτων του Γκολάν οι Ισραηλινοί διέθεταν δύο ταξιαρχίες δυνάμεως 10.000 ανδρών, 170 άρματα μάχης (Αμερικανικά Μ 60[6] και Βρετανικά Centurion[7]) και 60 πυροβόλα.

Ο Σύριος Πρόεδρος Χαφέζ αλ Άσαντ

Η Επίθεση του Συριακού Στρατού.

Την 6η Οκτωβρίου 1973, στις 14:00, ημέρα Σάββατο, μετά από σφοδρό βομβαρδισμό από αέρος και εδάφους, 3 μεραρχίες πεζικού επετέθησαν εφ’ ολοκλήρου του μετώπου, με αποστολή να καταλάβουν τα υψώματα του Γκολάν. 2 τεθωρακισμένες Συριακές μεραρχίες αποτελούσαν τις εφεδρείες των δυνάμεων του πρώτου κύματος. 40 αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες πυραύλων εδάφους αέρος παρείχαν προστασία από την Ισραηλινή αεροπορία. Στην Συρία δόθηκε η ευκαιρία να καταλάβει τα υψώματα του Γκολάν, κατά τις 2 πρώτες ημέρες του πολέμου. Η Συριακή επίθεση διήρκεσε μέχρι το βράδυ της Κυριακής της 7ης Οκτ και αποκρούσθηκε από την μέχρις εσχάτων άμυνα των Ισραηλινών. Η μεγαλύτερη προώθηση επιτεύχθηκε στον νότιο τομέα, όπου οι Συριακές δυνάμεις έφθασαν μέχρι τον ποταμό Ιορδάνη και την θάλασσα της Γαλιλαίας. Η συγκράτηση της Συριακής επιθέσεως επί 30 ώρες έδωσε τον απαραίτητο χρόνο για την ολοκλήρωση της Ισραηλινής επιστρατεύσεως. Οι Ισραηλινοί αντεπιτέθηκαν με 2 τεθωρακισμένες και 1 μηχανοκίνητη μεραρχία πεζικού και κατόρθωσαν να απωθήσουν τις Συριακές δυνάμεις στην γραμμή ανακωχής του πολέμου του 1967, την ονομαζόμενη «Πορφυρά Γραμμή». Μέχρι το μεσημέρι της 10ης Οκτ από τα 1.400 άρματα που επιτέθηκαν κατά του Ισραήλ δεν είχε απομείνει ούτε ένα αξιόμαχο. Τα πλέον σύγχρονα οπλικά συστήματα που είχε διαθέσει ποτέ η Σοβιετική Ένωση, σε στρατό χώρας εκτός του Συμφώνου της Βαρσοβίας, βρισκόταν διασκορπισμένο στα υψώματα του Γκολάν.

Η Συριακή επίθεση και η Ισραηλινή αντεπίθεση.

Η Ισραηλινή Προέλαση εντός της Συρίας.

Το Ισραηλινό επιτελείο έκρινε επιβεβλημένη την συνέχιση της επιθέσεως εντός της Συρίας, για τους παρακάτω λόγους:

α.    Να κατακτήσει το απαραίτητο έδαφος, για να διεξαγάγει αποτελεσματική άμυνα σε βάθος.

β.    Να εμποδίσει την αναδιοργάνωση και τον επανεξοπλισμό των υποχωρούντων Συριακών μονάδων.

γ.    Να προωθήσει τα μεγάλου βεληνεκούς πυροβόλα τους, σε απόσταση προσβολής της Δαμασκού.

δ.    Να αναγκάσει τον Άσαντ να ζητήσει ανακωχή.

Στις 11:00 της 11ης Οκτ 4 Ισραηλινές ταξιαρχίες επετέθησαν με σκοπό την καταστροφή του εχθρού και την προέλαση σε βάθος τουλάχιστον 20 χλμ. Προς βοήθεια των Σύριων έσπευσαν δύο Ιρακινές τεθωρακισμένες μεραρχίες, μία τεθωρακισμένη ταξιαρχία από την Ιορδανία και δυνάμεις από την Σαουδική Αραβία, πέραν της Μαροκινής ταξιαρχίας που είχε ήδη εμπλακεί στον αγώνα. Τα Ισραηλινά τεθωρακισμένα αντιμετωπίσθηκαν επιτυχώς από τους σοβιετικούς κατευθυνόμενους αντιαρματικούς πυραύλους τύπου «Sagger», γεγονός που ανάγκασε τους Ισραηλίτες να αποστέλλουν τμήματα καταδρομών προ των αρμάτων, για την καταστροφή τους. Η Ισραηλινή αεροπορία, μετά από κατάρριψη 40 αεροσκαφών, εξουδετέρωσε μεγάλο μέρος από τις αντιπυραυλικές πυροβολαρχίες και αχρήστεψε τους περισσότερους διαδρόμους των αεροδρομίων. Τα Συριακά αεροσκάφη αναγκάσθηκαν να χρησιμοποιήσουν τμήματα των αυτοκινητοδρόμων, ενώ τα μεγάλα Σοβιετικά μεταφορικά αεροπλάνα αδυνατούσαν να προσγειωθούν, με αποτέλεσμα την αδυναμία ανεφοδιασμού του Συριακού στρατού. Το Ισραηλινό ναυτικό επέβαλε ναυτικό αποκλεισμό των Συριακών λιμένων της Μεσογείου Λαττάκειας και Ταρτούς. Ο Άσαντ ζήτησε απεγνωσμένα από τον Αιγύπτιο πρόεδρο Σαντάτ, να ασκήσει πίεση στο μέτωπο του Σινά, γεγονός που κατέληξε στην μεγάλη αρματομαχία της 14ης Οκτ (Βλέπε προηγούμενο άρθρο Ο Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος του 1973 (Α΄ Μέρος). Οι Ιρακινές και Ιορδανικές δυνάμεις επέτυχαν με συνεχείς επιθέσεις στα πλευρά των Ισραηλινών δυνάμεων, να σταματήσουν την προέλασή τους 30 χλμ. προ της Δαμασκού. Οι Σοβιετικοί προς υποστήριξη των Σύριων, απείλησαν με την αποστολή αερομεταφερομένων δυνάμεων για την υπεράσπιση της Συριακής πρωτευούσης.

Ισραηλινό άρμα CENTURION στα υψώματα του Γκολάν.

Η Ανακωχή

Το βράδυ της 22ας Οκτ ο Άσαντ αποδέχθηκε την πρόταση του ΟΗΕ για την κατάπαυση του πυρός. Οι απώλειες των Σύριων ανήλθαν σε 3.500 νεκρούς και 370 αιχμαλώτους, 222 αεροσκάφη(162 καταρρίφθηκαν σε αερομαχίες) και 1150 άρματα μάχης[8]. Οι Ισραηλινές απώλειες ανήλθαν σε 772 νεκρούς, 2.453 τραυματίες, 100 άρματα μάχης και 60 αεροσκάφη.

Σύριος στρατιώτης πεζικού.

Απολογισμός

       Οι Άραβες δεν απέκτησαν το στρατηγικό πλεονέκτημα που θα έκρινε την έκβαση του πολέμου. Οι Σύριοι δεν κατέλαβαν τα υψώματα του Γκολάν και οι Αιγύπτιοι την χερσόνησο του Σινά.

Η νίκη του Ισραήλ υπήρξε αποτέλεσμα των εξής παραγόντων:

  1. Του υψηλού φρονήματος, της εκπαιδεύσεως και της θελήσεως για νίκη των ανδρών και γυναικών των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων.
  2. Της ακαμψίας και της ελλείψεως πρωτοβουλίας τόσο των Σύριων αξιωματικών, όσο και του διευθύνοντος στρατηγείου.
  3. Της υπάρξεως λειτουργικού συστήματος επιστρατεύσεως και προωθήσεως των επιστράτων Ισραηλινών στο μέτωπο.
  4. Της προσαρμοστικότητας των Ισραηλινών στις διαρκώς μεταβαλλόμενες καταστάσεις.
  5. Της πρωτοβουλίας που επέδειξαν τα στελέχη και ειδικότερα τα μικρά, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό του εικοσάχρονου Υπίλαρχου Τεθωρακισμένων Ζβίκα Γρήνγκολντ (Zvika Greengold[9]).
  6. Της ταχύτατης επιδιορθώσεως επί του πεδίου της μάχης των ακινητοποιηθέντων αρμάτων και άλλων κρίσιμων μηχανημάτων.
  7. Από τα συνολικά 514 αεροσκάφη που έχασαν η Αίγυπτος και η Συρία τα 58 καταρρίφθηκαν από «φίλια πυρά».
  8. Η αποτελεσματικότητα και η ευελιξία των αντιαεροπορικών πυραύλων και ειδικά των φερόμενων υπό των ανδρών MANPADS[10], επαναπροσδιόρισε το ρόλο της αεροπορίας στο πεδίο της μάχης και ειδικά στην υποστήριξη των μαχόμενων τμημάτων. Αυτό έχει αναδειχθεί έντονα κατά τον Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο.

 Ισραηλινός Στρατιώτης

Συμπεράσματα

  1. Το Ισραήλ υπήρξε ο μεγάλος νικητής του Αραβοϊσραηλινού πολέμου του 1973, χωρίς να αποκτήσει ωστόσο τα ανάλογα πολιτικά οφέλη.
  2. Οι ΗΠΑ ισχυροποίησαν την θέση τους έναντι της ΕΣΣΔ.
  3. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες, που ακολούθησαν μετά την λήξη του πολέμου μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ, κατέληξαν στην αναγνώριση του κράτους του Ισραήλ από την Αίγυπτο και στην υπογραφή της συνθήκης ειρήνης του 1979[11].
  4. Το Ισραήλ απέσυρε τα στρατεύματα και τους εποίκους του από το Σινά, σε αντάλλαγμα μίας διαρκούς ειρήνης με την Αίγυπτο, η οποία ενώ μέχρι τότε ήταν η ηγέτιδα δύναμη του Αραβικού κόσμου, αποβλήθηκε από τον «Αραβικό σύνδεσμο». Η Συρία δεν έχει υπογράψει μέχρι σήμερα, συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ.
  5. Κατά τον πόλεμο του 1973 τα Αραβικά κράτη χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά το πετρέλαιο ως όπλο.
  6. Η αποστολή πολεμικού υλικού από τις ΗΠΑ, ήταν ζωτικής σημασίας για την επικράτηση του Ισραήλ.

 

Αντιστράτηγος ε.α Ιωάννης Κρασσάς

Ιανουάριος 2023

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Τα υψώματα του Γκολάν βρίσκονται στο άνω τμήμα της κοιλάδας του Ιορδάνη ποταμού και  καταλαμβάνουν έκταση 1.800 χλμ2.

[2] Ο Χαφέζ Αλ-Άσαντ (1930-2000). Διετέλεσε πρόεδρος της Συρίας από το 1971 έως το 2000, μετά από πραξικόπημα που διενήργησε από την θέση του Αρχηγού της Πολεμικής Αεροπορίας. Επί ημερών του η Συριακή κυβέρνηση μετατράπηκε σε μονοκομματική πολιτεία με ισχυρή προεδρία. Για να παραμείνει αυτό το σύστημα, το κόμμα εγκαθίδρυσε μια προσωπολατρία γύρω από τον Άσαντ και την οικογένεια του. Συμμάχησε με την ΕΣΣΔ για την αντιμετώπιση του Ισραήλ. Τον διαδέχθηκε ο δευτερότοκος υιός του Μπασάρ, σημερινός πρόεδρος της Συρίας.

[3] Το T-55A είναι μέσο σοβιετικό άρμα μάχης βάρους 35 τόνων της εποχής του ψυχρού πολέμου. Η παραγωγή του ξεκίνησε μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και σταμάτησε το 1981. Το T-55 διατήρησε την παραδοσιακή διαρρύθμιση των σοβιετικών αρμάτων με τον κινητήρα στο πίσω μέρος και τον πύργο στο κέντρο του σκάφους. Ο κινητήρας ήταν ένας 12κύλινδρος V των 580 ίππων. Ο βασικός οπλισμός περιλάμβανε ένα πυροβόλο των 100 χιλ. και 2 πολυβόλα(7,6 και 12,6 χιλ).

[4] Το T-62 είναι  μέσο άρμα μάχης βάρους 36 τόνων που εισήχθη στον Σοβιετικό στρατό το 1961, ως περαιτέρω εξέλιξης του Τ-55. Το T-62 διατήρησε πολλά παρόμοια σχεδιαστικά στοιχεία του προκατόχου του, συμπεριλαμβανομένης της θωράκισης χαμηλού προφίλ και του πυργίσκου. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα άρματα μάχης ήταν το πρώτο άρμα παραγωγής με πυροβόλο 115 χιλ, υψηλής ταχύτητας. Το T-62 παρέμεινε σε εφεδρεία στην πρώην ΕΣΣΔ και σε χρήση πρώτης γραμμής από άλλες χώρες. Τα χαρακτηριστικά σχεδιασμού του T-62 τυποποιήθηκαν σε επόμενους τύπους αρμάτων.

[5] Το κάθε κέντρο αντιστάσεως επανδρώνονταν από 50 άνδρες και 3 άρματα μάχης. Διέθετε αντιαρματική τάφρο, παρατηρητήρια, μόνιμες και πρόχειρες οχυρώσεις.

[6] Το M60 είναι ένα αμερικανικό άρμα μάχης βάρους 49 τόνων με τετραμελές πλήρωμα. Φέρει ως κύριο οπλισμό πυροβόλο των 105 χιλ και δύο πολυβόλα(7,62 και 12,6 χιλ). Έχει αυτονομία 480 χλμ και μέγιστη ταχύτητα 45 χλμ/ώρα. Διαθέτει σύστημα ελέγχου πυρός με σταθεροποίηση οργάνων, τηλέμετρο lazer, και θερμικό περισκόπιο. Η παραγωγή του άρχισε το 1959 και έληξε το 1991, στο διάστημα αυτό κατασκευάσθηκαν 15.000 άρματα.

[7] Το Centurion ήταν το κύριο άρμα μάχης του Βρετανικού Στρατού μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θεωρείται ευρέως ως ένα από τα πιο επιτυχημένα μεταπολεμικά άρματα μάχης, με καλή θωράκιση, ευελιξία και οπλισμό. Είχε τετραμελές πλήρωμα, πυροβόλο των 105 χιλ, κινητήρα Rolls Royce  ισχύος 650 ίππων και μέγιστη ταχύτητα 35 χλμ/ώρα. Η κατασκευή του τερματίσθηκε το 1962, με συνολική παραγωγή 4.423 άρματα.

[8] Οι Ιρακινοί έχασαν πάνω από 100 άρματα, ενώ οι Ιορδανοί 50.

[9] Ο Γκρινγκόλντ όταν ξέσπασε ο πόλεμος βρισκόταν σε άδεια. Μετέβη στο μέτωπο επάνδρωσε με δική του πρωτοβουλία δύο επισκευασμένα άρματα μάχης, κυρίως με τραυματίες. Πολέμησε επί 30 ώρες, κατέστρεψε ή έθεσε εκτός μάχης 60 συριακά άρματα, άλλαξε 6 φορές άρμα μάχης και ανέκοψε την προώθηση των Σύριων. Του απονεμήθηκε το ανώτατο παράσημο ανδρείας του Ισραήλ, το οποίο έχουν λάβει μόνο 40 Ισραηλίτες στους 4 πολέμους με τους Άραβες, από το 1948 μέχρι σήμερα.

Ο Υπολοχαγός Τσβίκα Γρήνγκολντ.

[10] MANPADS  (Man-Portable Air-Defense Systems  [Φορητά Συστήματα Αεράμυνας]) κατευθυνόμενα όπλα πολύ αποτελεσματικά για τα Αεροσκάφη και Ελικόπτερα που ίπτανται σε χαμηλό ύψος.

[11] Υπογράφηκε στις 23 Μαρ. 1979, στο Κάμπ Ντέιβιντ των ΗΠΑ, ανάμεσα στον Ισραηλινό Πρωθυπουργό Μεναχέμ Μπεγκίν και τον Αιγύπτιο Πρόεδρο Ανουάρ Σαντάτ, υπό την εποπτεία του Αμερικανού Προέδρου Τζίμυ Κάρτερ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Chaim Herzog, Οι Αραβοϊσραηλινοί Πόλεμοι, Εκδόσεις ΛΙΝΑΙΟΣ, Αθήνα 2011.
  2. Randolph S/Winston S Churchill, Ο Πόλεμος των Εξ Ημερών, Εκδόσεις «ΑΤΛΑΣ» Αθήνα 1967
  3. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΟΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΥΣΟΣ ΤΥΠΟΣ, Αθήνα 1968.

     

    ΤΕΛΟΣ