Από : Αντιστράτηγο ε.α. Ιωάννη Κρασσά
«Το μυστικό όπλο του Ισραήλ στους πολέμους κατά των Αράβων, είναι ότι δεν έχουμε που να καταφύγουμε σε περίπτωση ήττας». Γκόλντα Μεΐρ (Πρωθυπουργός του Ισραήλ από το 1969 έως το 1974).
Το χρονικό διάστημα από 6 έως 25 Οκτωβρίου 1973, το Ισραήλ πολέμησε εναντίον της Αιγύπτου και της Συρίας, τις οποίες ενίσχυσαν με στρατιωτικές δυνάμεις: Η Ιορδανία, το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία, το Μαρόκο, η Λιβύη, η Τυνησία και η Κούβα. Οι ΗΠΑ υποστήριξαν το Ισραήλ, ενώ η ΕΣΣΔ(Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών) τις Αραβικές χώρες. Ήταν ο τέταρτος νικηφόρος πόλεμος του Ισραήλ εναντίον των Αράβων[2]. Οι επιχειρήσεις διεξήχθησαν κυρίως στην περιοχή της διώρυγας του Σουέζ στην χερσόνησο του Σινά και στα υψώματα του Γκολάν στα σύνορα Συρίας-Ισραήλ.
Το Αιγυπτιακό Μέτωπο-Οι Αντίπαλες Δυνάμεις
Οι Ισραηλινές δυνάμεις ανερχόντουσαν σε 400.000 άνδρες, υποστηριζόμενες από 1.700 άρματα μάχης, 940 πυροβόλα και 440 αεροσκάφη. Οι Αραβικές χώρες παρέταξαν 1 εκατομμύριο άνδρες, 3.500 άρματα μάχης, 1.700 πυροβόλα, 820 αεροσκάφη και 150 πυροβολαρχίες αντιαεροπορικών πυραύλων. Οι δυνάμεις που επετέθησαν εναντίον του Ισραήλ, αντιστοιχούσαν με το σύνολο των ενεργών δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη. Οι Αραβικές χώρες επετέθησαν αιφνιδιαστικώς εναντίον του Ισραήλ την 6η Οκτωβρίου 1973(Σάββατο), κατά την ημέρα του Γιομ Κιπούρ (Ημέρα Εξιλεώσεως[3]), τη μεγαλύτερη θρησκευτική εορτή των Ιουδαίων.
Η Πρωθυπουργός του Ισραήλ Γκόλντα Μεΐρ[4]
Ο Πόλεμος της Εξιλεώσεως
Ο πόλεμος του 1973 υπήρξε η προσπάθεια των Αραβικών κρατών να ξεπλύνουν την ντροπή από την ήττα που υπέστησαν στον πόλεμο των 6 ημερών το 1967(βλέπε σχετικό άρθρο Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΕΞΙ ΗΜΕΡΩΝ). Στον πόλεμο αυτό το Ισραήλ συνέτριψε τις στρατιωτικές δυνάμεις της Αιγύπτου στην Χερσόνησο του Σινά, της Ιορδανίας στην δυτική όχθη του Ιορδανού ποταμού και της Συρίας στα υψώματα του Γκολάν. Η αεροπορία του Ισραήλ διέλυσε εντός της πρώτης ημέρας τις εχθρικές αεροπορίες. Το 1967 τα αραβικά κράτη ήθελαν να «εξαφανίσουν» το Ισραήλ από το χάρτη. Το 1973 η Αίγυπτος και η Συρία επεδίωξαν να ανακαταλάβουν τα απολεσθέντα εδάφη, ενώ η Ιορδανία επέλεξε να ενισχύσει στρατιωτικά την Συρία και να μην επιτεθεί κατά του Ισραήλ. Η ΕΣΣΔ εφοδίασε την Αίγυπτο και την Συρία με πολεμικό υλικό και τις εκπαίδευσε στο σοβιετικό δόγμα πολέμου.
Ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Ανουάρ Σαντάτ[5]
Η Αιγυπτιακή Επίθεση
Στις 14:00, της 6ης Οκτωβρίου 1973, 240 Αιγυπτιακά αεροσκάφη και 1.700 πυροβόλα, έριψαν κατά των Ισραηλινών δυνάμεων της ανατολικής όχθης, πάνω από 3.000 τόνους βλημάτων εντός μίας ώρας. Το Αιγυπτιακό μηχανικό εγκατέστησε 10 πλωτές γέφυρες για την διέλευση των αρμάτων, των οχημάτων και των στρατευμάτων. Το Αιγυπτιακό σχέδιο επιχειρήσεων προέβλεπε την βίαια διάβαση της διώρυγας του Σουέζ με 2 στρατιές. Η 2α Στρατιά επιτέθηκε με 3 Μεραρχίες Πεζικού σε πρώτο κλιμάκιο, με τομέα ενεργείας το τμήμα της διώρυγας βορείως της Μεγάλης Πικρής Λίμνης έως το Πόρτ Σάιντ, ενώ η 3η Στρατιά με 2 Μεραρχίες Πεζικού, νοτίως της Μεγάλης Πικρής Λίμνης μέχρι το Σουέζ. Οι Αιγυπτιακές μονάδες πεζικού ήσαν εφοδιασμένες με πλήθος αντιαρματικών όπλων τελευταίας γενεάς. Οι συμμετέχουσες στην Α΄ Φάση δυνάμεις υπερέβησαν τους 200.000 άνδρες και τα 1.200 άρματα μάχης. 50 πυροβολαρχίες πυραύλων εδάφους αέρος αλλά και πλήθος τετράδυμων αντιαεροπορικών πολυβόλων, προστάτευαν τις χερσαίες δυνάμεις από την εξαιρετικά αποτελεσματική Ισραηλινή αεροπορία[6]. Ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Ανουάρ Σαντάτ πίστευε ότι μ’ αυτό το τρόπο θα εξιλεώνονταν για την ήττα του 1967 και θα ανάγκαζε το Ισραήλ αποδώσει στην Αίγυπτο την χερσόνησο του Σινά. Οι Ισραηλινοί απέτυχαν να αναχαιτίσουν τους Αιγυπτίους και υπεχώρησαν αναμένοντες την άφιξη στο μέτωπο των επιστρατευμένων μονάδων. Κατά την έναρξη του πολέμου οι Ισραηλινοί διέθεσαν για την άμυνα του Σινά, μία τεθωρακισμένη μεραρχία και 16 οχυρά που είχαν κατασκευάσει κατά μήκος της διώρυγος.
Χάρτης με τα σημεία διαβάσεως της διώρυγας του Σουέζ από τις Αιγυπτιακές δυνάμεις.
Η Ισραηλινή Αντεπίθεση
Μετά την ολοκλήρωση της επιστρατεύσεως, οι Ισραηλινοί αντελήφθησαν ότι δεν μπορούσαν να απωθήσουν τις Αιγυπτιακές δυνάμεις στην δυτική όχθη και θα έπρεπε να διασχίσουν την διώρυγα, προκειμένου να τις υπερφαλαγγίσουν. Στην δυτική όχθη οι Αιγύπτιοι διατηρούσαν 2 τεθωρακισμένες μεραρχίες και 3 τεθωρακισμένες ταξιαρχίες (συνολικά 900 άρματα μάχης) ως εφεδρείες των δύο στρατιών. Ο Αρχηγός των Αιγυπτιακών Ενόπλων Δυνάμεων Στρατηγός Σάαντ Ελ Ντιν Αζλί[7] πίστευε ότι οι δυνάμεις αυτές έπρεπε να παραμείνουν στην Δυτική Όχθη και να χρησιμοποιηθούν αναλόγως της εξελίξεως των επιχειρήσεων. Ο Υπουργός Αμύνης της Αιγύπτου Στρατηγός Άχμεντ Ισμαΐλ Αλί[8] ζητούσε επίμονα να περάσουν στο Σινά και να συνεχίσουν τις επιθετικές επιχειρήσεις προς καταστροφή του εχθρού και διεύρυνση του προγεφυρώματος. Ο Σαντάτ πιεζόταν από τον Σύριο Πρόεδρο Άσαντ να ασκήσει πίεση στους Ισραηλινούς, προκειμένου να ανακουφίσει το σκληρά δοκιμαζόμενο συριακό στρατό στα υψώματα του Γκολάν. Ο Ισμαΐλ Αλί, έχοντας εξασφαλίσει την έγκριση του Σαντάτ, διέταξε απευθείας τις τεθωρακισμένες δυνάμεις να μετακινηθούν στην ανατολική όχθη, παρακάμπτοντας τον Αρχηγό Ενόπλων Δυνάμεων. Σύμφωνα με τον Αζλί αυτό υπήρξε το ολέθριο σφάλμα της Αιγύπτου κατά την διάρκεια του πολέμου. Την 14η Οκτ. 1973 διεξήχθη μία από τις μεγαλύτερες αρματομαχίες της παγκοσμίου ιστορίας, στην οποία συμμετείχαν πλέον των 2.000 αρμάτων μάχης, εξαιρουμένης της μάχης του Κουρσκ κατά τον Β΄ΠΠ(βλέπε σχετικό άρθρο Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΟΥΡΣΚ). Οι Αιγύπτιοι πολέμησαν γενναία αλλά ηττήθηκαν, στερούμενοι της προστασίας της πυραυλικής αντιαεροπορικής ομπρέλας. Επιπλέον διέσπειραν τις δυνάμεις τους επιτιθέμενοι επί ευρέως μετώπου. Οι Αιγύπτιοι έχασαν 270 άρματα, ενώ οι Ισραηλινοί μόνο 10. Η μάχη αυτή υπήρξε το σημείο καμπής στον πόλεμο του Σινά.
Αιγύπτιοι στρατιώτες πανηγυρίζουν μετά την επιτυχή ζεύξη της διώρυγας του Σουέζ.
Η Διάβαση του Σουέζ από τους Ισραηλινούς
Την 01:35 της 16ης Οκτωβρίου, δέκα ημέρες μετά την Αιγυπτιακή επίθεση το πρώτο κύμα των Ισραηλινών στρατευμάτων διέσχισε την διώρυγα, βορείως της Μεγάλης Πικρής Λίμνης, αιφνιδιάζοντας πλήρως του Αιγύπτιους. Οι Ισραηλινοί επεδίωξαν να αποκόψουν την 3η Αιγυπτιακή Στρατιά και να καταστρέψουν τις πυροβολαρχίες των αντιαεροπορικών πυραύλων. Η τεθωρακισμένη μεραρχία του Υποστρατήγου Αριέλ Σαρόν[9] ηγήθηκε της επιθέσεως. Όταν οι Αιγύπτιοι διεπίστωσαν το μέγεθος της απειλής, προσπάθησαν ανεπιτυχώς να καταστρέψουν τις 3 Ισραηλινές μεραρχίες που είχαν περάσει στην Δυτική όχθη. Οι μάχες που διεξήχθησαν ήταν ανώτερες κάθε περιγραφής, με τους αντιμαχόμενους να πολεμούν με πείσμα, αυταπάρνηση και ηρωισμό. Την 24η Οκτωβρίου η κατάσταση για τους Αιγυπτίους κατέστη απελπιστική, οι Ισραηλινοί γεφύρωσαν την διώρυγα σε 3 σημεία, περικύκλωσαν πλήρως την 3η Στρατιά[10] και κατέλαβαν μία περιοχή εκτάσεως 2.600 χλμ2 στην Δυτική όχθη. Ο Σαντάτ ζήτησε εσπευσμένως την βοήθεια της ΕΣΣΔ για την κήρυξη ανακωχής διαμηνύοντας στον Σύριο Πρόεδρο Χαφέζ Άσαντ: «Δεν μπορώ να αναλάβω την ευθύνη ενώπιον της ιστορίας, για την καταστροφή των ενόπλων μας δυνάμεων για δεύτερη φορά μέσα σε 7 χρόνια». Οι Ισραηλινοί μέτρησαν 3.225 νεκρούς και τραυματίες, έχασαν 250 άρματα μάχης και 104 αεροσκάφη, ενώ συνέλαβαν 9.000 αιχμαλώτους. Οι απώλειες των Αιγυπτίων ανήλθαν σε 15.000 νεκρούς και τραυματίες, 1.100 άρματα μάχης και 310 αεροσκάφη.
Η Αιγυπτιακή επίθεση με κόκκινα βέλη, η Ισραηλινή αντεπίθεση με μπλε.
Μαθήματα Πολέμου
- Η Ισραηλινή διοίκηση δεν υπέπεσε στο ανεπανόρθωτο λάθος. Έφερε σε πέρας την αποστολή της, επιτυγχάνοντας σε πρώτη φάση να αναχαιτίσει την Αιγυπτιακή επίθεση και στην συνέχεια με μία παράτολμη επιχείρηση να απειλήσει με αιχμαλωσία την 3η Αιγυπτιακή Στρατιά.
- Οι Αιγύπτιοι εφάρμοσαν ένα περίτεχνο σχέδιο παραπλανήσεως και αιφνιδίασαν τους Ισραηλινούς[11].
- Η διάβαση της διώρυγας του Σουέζ υπήρξε αποτέλεσμα εξαντλητικής εκπαιδεύσεως και ατέλειωτων δοκιμών.
- Η Αιγυπτιακή αντιαεροπορική προστασία λειτούργησε αποτελεσματικά κατά την πρώτη φάση του πολέμου.
- Το Αιγυπτιακό επιτελείο δεν μπόρεσε να διαχειρισθεί την αρχική επιτυχία.
- Τα μοιραία σφάλματα των Αιγυπτίων ήταν δύο: α. Η επιλογή χρησιμοποιήσεως της εφεδρείας των τεθωρακισμένων σε έξι και όχι σε μία ή δύο κατευθύνσεις, χωρίς την υποστήριξη των μονάδων πεζικού και δίχως αντιαεροπορική προστασία. β. Η μη έγκαιρη αντιμετώπιση της διεισδύσεως των Ισραηλινών στην δυτική όχθη.
Επίμετρο
- Στους αραβοϊσραηλινούς πολέμους επιβεβαιώθηκε ο κανόνας ότι, η επίθεση είναι αυτή που κερδίζει τους πολέμους, ενώ η άμυνα απλώς τους υπομένει.
- Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις δεν είναι δυνατόν να προσαρμοσθούν σε πολιτικά πιστεύω, ή σε φιλοσοφικές αντιλήψεις.
- Οι Έλληνες πρέπει να διδαχθούμε από τους Αραβοϊσραηλινούς πολέμους.
Αντιστράτηγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς
Ιαν 2023
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Είναι επίσης γνωστός ως πόλεμος του Γιομ Κιπούρ ή Πόλεμος του Οκτωβρίου.
[2] Οι τρεις προηγούμενοι ήσαν: Ο Πόλεμος της Ανεξαρτησίας (1948-1949), η Εκστρατεία του Σινά το 1956, ο Πόλεμος των έξι ημερών το 1967.
[3] Είναι η εορτή της Εξιλεώσεως, της προσευχής και της νηστείας, κατά την οποία οι Εβραίοι ζητούν συγχώρεση από τον Θεό.
[4] Η Γκόλντα Μεΐρ (1888-1978) Γεννήθηκε στο Κίεβο της Ουκρανίας ξεκίνησε ως δασκάλα και στην συνέχεια στράφηκε προς την πολιτική. Υπήρξε μία εκ των ιδρυτών του κράτους του Ισραήλ. Διατέλεσε υπουργός Εργασίας, υπουργός Εξωτερικών και 4η πρωθυπουργός του Ισραήλ, από τις 17 Μαρτίου 1969 έως τις 3 Ιουνίου 1974. Το πιστεύω της συνοψίζεται στην φράση: «Υπάρχει μόνο ένα πράγμα που ελπίζω να δω πριν πεθάνω και αυτό είναι ότι ο λαός μου δεν πρέπει πλέον να χρειάζεται εκδηλώσεις συμπάθειας».
[5] Ο Ανουάρ Σαντάτ(1918-1981) αποφοίτησε το 1938 από την Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία του Καΐρου ως Ανθυπολοχαγός των Διαβιβάσεων. Το 1952 συμμετείχε στο στρατιωτικό πραξικόπημα του Γκαμάλ Νάσερ. Διετέλεσε Πρόεδρος του Αιγυπτιακού Κοινοβουλίου και Αντιπρόεδρος της Αιγύπτου μέχρι το θάνατο του Νάσερ το 1970, τον οποίο διαδέχθηκε στην θέση του Προέδρου της Αιγύπτου. Τον Σεπτέμβριο του 1978, υπέγραψε με τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ Μεβαχέμ Μπέγκιν την συμφωνία του Κάμπ Ντέιβιντ που αφορούσε: α) Την αποκατάσταση της ειρήνης στη Μέση Ανατολή και στην επίλυση του Παλαιστινιακού και β) Την υπογραφή της ειρήνης ανάμεσα σε Αίγυπτο και Ισραήλ. Το 1978 του απονεμήθηκε το Νόμπελ ειρήνης. Στις 6 Οκτωβρίου του 1981 ο ισχυρός άνδρας της Αιγύπτου έπεφτε νεκρός ενώ παρακολουθούσε παρέλαση των ενόπλων δυνάμεων, δολοφονημένος από άνδρες που συμμετείχαν στην παρέλαση.
[6] Το 50% από τα 104 καταρριφθέντα ισραηλινά αεροσκάφη καταρρίφθηκαν από τα τετράδυμα αντιαεροπορικά πολυβόλα.
[7] Ο Στρατηγός Σάαντ Ελ Ντιν Σαζλί [Saad el-Din Mohamed el-Shazly (1922-2011). Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου της Αιγύπτου κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Οκτωβρίου. Μερίμνησε για τον εξοπλισμό και την προετοιμασία των Αιγυπτιακών Ενόπλων Δυνάμεων στα χρόνια πριν από την επιτυχή κατάληψη της Ισραηλινής γραμμής Μπαρ Λεβ στην Ανατολική Όχθη της διώρυγας του Σουέζ, κατά την πρώτη φάση του πολέμου του 1973. Στις 13 Δεκεμβρίου 1973, ανακλήθηκε από τη θέση του Πρεσβευτού στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Πορτογαλία, μετά τη δημόσια κριτική του για τις Συμφωνίες του Κάμπ Ντέιβιντ(Σεπ 1978). Ο Σαζλί στην συνέχεια κατέφυγε στην Αλγερία.
[8] Ο Στρατηγός Άχμεντ Ισμαΐλ Αλί[Ahmad Ismail Ali (1917-1974)]. Αρχηγός του στρατού της Αιγύπτου και Υπουργός Πολέμου κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Οκτωβρίου του 1973. Είναι περισσότερο γνωστός για τον σχεδιασμό της επίθεσης για την διάβαση της διώρυγας του Σουέζ, με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Βαντρ». Η μητέρα του Αλί ήταν μερικής Αλβανικής καταγωγής. Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Ακαδημία το 1938 και ήταν συμμαθητής με τους Προέδρους Γκαμάλ Νάσσερ και Ανουάρ Σαντάτ. Συμμετείχε σε όλους τους πολέμους κατά του Ισραήλ.
[9] Ο Στρατηγός Αριέλ Σαρόν (1928-2014) Υπήρξε αξιωματικός του Ισραηλινού στρατού (Τζαχάλ) από τη ίδρυσή του το 1948. Συμμετείχε στον πόλεμο της Ανεξαρτησίας του 1948, στον πόλεμο του Σουέζ το 1956 και στον πόλεμο των 6 ημερών το 1967. Μετά την αποστρατεία του, εντάχθηκε στο δεξιό κόμμα Λικούντ, υπηρετώντας σε αρκετά υπουργικά πόστα στις κυβερνήσεις του κόμματος τις περιόδους 1977-1992 και 1996-1999. Χρημάτισε ως ο 11ος Πρωθυπουργός του Ισραήλ από το 2001 έως το 2006, οπότε και υπέστη εγκεφαλική αιμορραγία. Παρέμεινε σε κωματώδη κατάσταση μέχρι τον θάνατό του στις 11 Ιανουαρίου 2014.
[10] Η Ισραηλινή αεροπορία είχε καταστρέψει τις πλωτές γέφυρες της 3ης Αιγυπτιακής Στρατιάς με αποτέλεσμα να μην μπορεί να επιστρέψει στην Δυτική Όχθη.
[11] Το 95% των Αιγυπτίων αξιωματικών πληροφορήθηκαν την τελευταία στιγμή ότι δεν επρόκειτο περί ασκήσεως, αλλά περί πολεμικής αναμετρήσεως.