Από: Αντιστράτηγο ε.α Ιωάννη Κρασσά 

«Μπορώ να αποδείξω τα πάντα χρησιμοποιώντας στατιστικές, εκτός από την αλήθεια». Γεώργιος Κάννιγκ. 

Η αίσια έκβαση της Ελληνικής Επαναστάσεως υπήρξε το αποτέλεσμα χειρισμού πολλών και ποικίλων καταστάσεων (στρατιωτικών, πολιτικών, διπλωματικών, οικονομικών και πολλών άλλων). Ο Βρετανός πολιτικός Γεώργιος Κάννιγκ κατέχει εξέχουσα θέση, ανάμεσα σε εκείνους που συνέβαλαν στην ευόδωση του εγχειρήματος των προγόνων μας. Τόσο από την θέση του πρωθυπουργού, όσο και αυτή του υπουργού των εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, βοήθησε του Έλληνες να αποκτήσουν την ελευθερία τους. Υπήρξε ο πλέον βραχύβιος Βρετανός πρωθυπουργός με θητεία 118 ημερών, η οποία έληξε πρόωρα λόγω του αδόκητου θανάτου του, μετά από πνευμονία. Ορισμένοι Άγγλοι ιστορικοί τον θεωρούν ως το «χαμένο ηγέτη», με πολλές υποθέσεις για το τι θα είχε συμβεί εάν ζούσε.

Ο Κάννιγκ γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1770 από αγγλοϊρλανδική οικογένεια και όπως ο ίδιος συνήθιζε να λέει ήταν Ιρλανδός γεννημένος στο Λονδίνο. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, που τούς κληρονόμησε μόνο χρέη, η μητέρα του ανέλαβε να τον αναθρέψει, εργαζόμενη ως ηθοποιός. Το επάγγελμά αυτό δεν απολάμβανε  ιδιαιτέρας εκτιμήσεως στην εποχή της. Η ξεχωριστή ευφυΐα και η φιλομάθεια του, ώθησαν τον θείο του Στρατφορντ Κάννιγκ, πατέρα του ομώνυμου διπλωμάτου, να αναλάβει την επιμέλειά του. Στηριζόμενος στην οικονομική υποστήριξή του, φοίτησε στο φημισμένο Κολλέγιο Ήτον, από το οποίο αποφοίτησε πρώτος στην τάξη του και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. To 1789 κέρδισε το πρώτο βραβείο για ποίημα που έγραψε στα Λατινικά με τίτλο, «Προσκύνημα στην Μέκκα». Το 1791 άρχισε να ασκεί δικηγορία άλλα τελικά τον κέρδισε η πολιτική.

  Ο Γεώργιος Κάννινγκ.

Το 1793 εκλέχθηκε πρώτη φορά βουλευτής, υποστηριζόμενος από τον Γουίλιαμ Πίτ[1] τον αρχηγό των συντηρητικών. Ανήκε στο κόμμα των συντηρητικών (Tories), αλλά ασπαζόταν τις αρχές του φιλελευθερισμού. Στην διάρκεια της πολιτικής του καριέρας κατέλαβε κατ’ επανάληψη έδρα στο Βρετανικό κοινοβούλιο και του ανατέθηκαν σημαντικές κυβερνητικές θέσεις.[2] Ο Κάννιγκ διακρίθηκε για τον ενθουσιασμό και το πάθος του στην υποστήριξη των θέσεων του. Οι αγορεύσεις του στο κοινοβούλιο υπήρξαν μνημειώδεις. Η μεγαλύτερη επιτυχία του κατά την άσκηση των καθηκόντων του, θεωρείται η αποτροπή της καταλήψεως της Δανίας από τον Ναπολέοντα και η παράδοση του πολεμικού της στόλου στην Βρετανία.

Η εμπλοκή του στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων ξεκίνησε τον Αύγουστο του 1822, όταν ανέλαβε το υπουργείο εξωτερικών στην θέση του αυτόχειρα Λόρδου Ρόμπερτ Κάστελρεη(Robert Castlereagh).[3] Ο Κάννιγκ εμφορούμενος από θαυμασμό προς τους Έλληνες κλασσικούς και δηλωμένος φιλέλληνας αντιτάχθηκε δυναμικά στον αυστριακό υπουργό εξωτερικών Κλέμενς Φον Μέττερνιχ[4] και προσανατόλισε την αγγλική πολιτική προς υποστήριξη της ελληνικής επαναστάσεως.

Τον Οκτώβριο του 1822 συνήλθαν στην Βερόνα της Ιταλίας οι εκπρόσωποι των Μεγάλων δυνάμεων με αντικείμενο την καταστολή της εξεγέρσεως στην Ισπανία, η οποία ξέσπασε λόγω μη ικανοποιήσεως του αιτήματος του λαού για την παροχή συντάγματος. Από την Μεγάλη Βρετανία συμμετείχε ο υφυπουργός εξωτερικών Δούκας του Ουέλλιγτον, ο οποίος κατόπιν οδηγιών του Κάννιγκ, διαμαρτυρήθηκε έντονα στην αποστολή γαλλικών στρατευμάτων για την αντιμετώπιση των επαναστατών. Ο Κάννιγκ αντιλήφθηκε τον άνεμο για την απόκτηση περισσοτέρων ελευθεριών που σάρωνε την Ευρώπη. Θεώρησε ότι η πατρίδα του θα μπορούσε να αποκομίσει πολλαπλά οφέλη, παρουσιαζόμενη ως η υπέρμαχος αυτών των κινημάτων, τόσο με το άνοιγμα νέων αγορών για την διάθεση των βιομηχανικών προϊόντων της, όσο και από την αύξηση της επιρροής της στην λεκάνη της Μεσογείου. Η ελληνική αντιπροσωπεία που μετέβη στην Βερόνα δεν έγινε δεκτή στο συνέδριο, αλλά η αναφορά για παροχή εγγυήσεων προς τους Έλληνες, σήμαινε ότι το ελληνικό ζήτημα παρέμενε ανοικτό.

Το Φεβρουάριο του 1823 ο Κάννιγκ αναγνώρισε τον ναυτικό αποκλεισμό που είχαν κηρύξει οι Έλληνες στο Ιόνιο. Η αναγνώρισή τους ως εμπόλεμους τούς παρείχε την δυνατότητα επικλήσεως δικαιωμάτων απορρεόντων από το διεθνές δίκαιο. Δεν αντιμετωπίζονταν πλέον ως ομάδες παρανόμων, αλλά ως λαός που διεκδικεί την ελευθερία του. Η κίνηση αυτή οδήγησε τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζέιμς Μονρόε την 2^α Δεκεμβρίου του 1822 να περιλάβει στο προσχέδιο του Διαγγέλματος, που έμεινε γνωστό στην ιστορία ως «Δόγμα Μονρόε»,[5] πρόταση για την αποστολή Αμερικανού πρεσβευτή στην Ελλάδα, με το σκεπτικό ότι είχε ήδη δημιουργηθεί κυρίαρχη ελληνική επικράτεια. Τελικά δεν την περιέλαβε στο κείμενο ως αντίθετη προς το πνεύμα και το περιεχόμενο του. Ωστόσο η πρότασή του υπήρξε η πρώτη ευμενής εκδήλωση από ισχυρό κράτος για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας μας. Είχε προηγηθεί τον Ιανουάριο του 1822, η αναγνώριση της επαναστάσεως από τον Πρόεδρο της Αϊτής Ιωάννη Μπογιέρ (Jean Pierre Boyer), η οποία ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε τον αγώνα των Ελλήνων. Ο Αδαμάντιος Κοραής είχε αποστείλει σχετική επιστολή στον Μπογιέρ.

Το Σεπτέμβριο του 1824 τοποθέτησε τον εξάδελφό του Στρατφορδ Κάννιγκ (Stratford Canning) πρέσβη του Ηνωμένου Βασιλείου στην Τουρκία. Πριν μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη ο νέος πρέσβης επισκέφθηκε την Βιέννη και την Πετρούπολη και κοινοποίησε με μνημόνιο (memorandum)[6] ότι η χώρα του «θα χαιρετούσε με ικανοποίηση την πλήρη ανεξαρτησία της Ελλάδος, εάν αυτή επιτυγχάνονταν από τους ίδιους τους Έλληνες». Η δραστηριοποίηση της Βρετανίας σε συνδυασμό με την καιροσκοπική πολιτική της Γαλλίας και την αποτυχία του Τσάρου να αναδειχθεί προστάτης της Ορθοδοξίας, οδήγησαν τους Έλληνες τον Ιούλιο του 1825 στην ανάθεση «εν λευκώ» της ελληνικής υποθέσεως στην Μεγάλη Βρετανία, γνωστής ως «Πράξης Υποτέλειας» Η κίνηση αυτή επιτάχυνε τις διπλωματικές εξελίξεις οι οποίες οδήγησαν στην υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Πετρουπόλεως[7] τον Απρίλιο του 1826 και στην συνέχεια της Συνθήκης του Λονδίνου[8] την 6 Ιουλ. 1827. Η συνθήκη απομόνωνε την Αυστρία και περιόριζε τις ρωσικές φιλοδοξίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Δύο μήνες μετά το θάνατό του, η πολιτική του Κάνινγκ για «ειρηνική παρέμβαση» στον ελληνικό πόλεμο της ανεξαρτησίας, προκάλεσε την καταστροφή των τουρκικών και αιγυπτιακών στόλων από τον συνδυασμένο βρετανικό, γαλλικό και ρωσικό στόλο στη ναυμαχία του Ναυαρίνου την 8^η Οκτώβριου του 1827.

Το ελληνικό κράτος αναγνωρίζοντας το έργο του Κάννιγκ, έδωσε το εξελληνισμένο όνομά του σε πλατεία στο κέντρο των Αθηνών, στην οποία στήθηκε ο ανδριάντας του. Το 1931, ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος έκανε τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος, παρουσία του Δημάρχου Αθηναίων Σπύρου Μερκούρη(πατέρα της Μελίνας). Το άγαλμα φιλοτέχνησε ο Έλληνας γλύπτης Μήτσος Περάκης και αποτέλεσε δωρεά του Βρετανού φιλέλληνος επιχειρηματίου Charles Boot.

Η στήριξη που παρείχε ο Κάννιγκ δεν προερχόταν από την συμπάθεια που έτρεφε προς τους υπόδουλους Έλληνες, αλλά γιατί η δημιουργία ελευθέρου ελληνικού κράτους εξυπηρετούσε πρωτίστως τα συμφέροντα της πατρίδος του. Οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε αυτό που είπε ο Ερρίκος Πάλμερστον,[9]  ένας άλλος Άγγλος πρωθυπουργός, «τα κράτη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς, έχουν μόνο σταθερά συμφέροντα». Θα πρέπει να έχουμε συνείδηση των δυνατοτήτων μας και του εκτοπίσματός μας ως χώρας. Να εννοήσουμε ότι η προσφερόμενη από τους συμμάχους βοήθεια εξαρτάται από τον υπολογισμό των κερδών που θα αποκομίσουν και των ζημιών που θα υποστούν. Η παροχή βοήθειας μοιάζει με τα τραπεζικά δάνεια, τα χρήματα δεν χαρίζονται αλλά επιστρέφονται και με τόκο. Στην διεθνή σκακιέρα θα υπάρχουν πάντοτε οι δυνατοί και οι αδύνατοι παίκτες και θα ισχύει διαχρονικά αυτό που έγραψε ο Θουκυδίδης, ότι «ο ισχυρός θα πράττει ότι του επιτρέπει η δύναμις του και ο αδύναμος ότι του επιβάλλει η αδυναμία του». Το κίνητρο δεν πρέπει όμως να μας αποτρέπει από το να αναγνωρίζουμε την πράξη και να εκφράζουμε την ευχαριστία μας προς αυτόν που μας βοήθησε.

Αντιστράτηγος ε.α Ιωάννης Κρασσας 

23 Μαΐου 2021

[1] Ουίλιαμ Πίτ ο Νεώτερος, [William Pitt the younger(1759-1806)]. Έγινε ο νεώτερος πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου σε ηλικία 24 ετών. Ανήκε στο συντηρητικό κόμμα(torries), αλλά δήλωνε ανεξάρτητος φιλελεύθερος(liberal whigs).

[2] Ο Κάννιγκ διετέλεσε: Βουλευτής 1793-1827, Υπουργός Πληρωμής Στρατευμάτων, Θησαυροφύλακας του Ναυτικού, Υπουργός Εξωτερικών δύο θητείες(1807-1809 και 1822-1827), Μέγας Θησαυροφύλακας και τέλος Πρωθυπουργός.

[3] Το 1809 ο Κάννιγκ ως υπουργός εξωτερικών ήρθε σε οξεία αντιπαράθεση με τον Κάστελρεη, ο οποίος κατείχε το υπουργείο πολέμου και αποικιών και αντιτίθετο στην αποστολή βρετανικών στρατευμάτων στην Πορτογαλία. Ο Κάννιγκ ζήτησε επιτακτικά από τον Πρωθυπουργό Πάλμερστον την αντικατάσταση του Κάστελρεη, διαφορετικά θα παραιτείτο. Όταν το έμαθε ο Κάστελρεη προκάλεσε τον Κάννιγκ σε μονομαχία με πιστόλια, την οποία αποδέχθηκε χωρίς να έχει χρησιμοποιήσει όπλο πότε πριν. Στην μονομαχία ο έμπειρος Κάστελρεη τον τραυμάτισε στον μηρό, ενώ ο Κάννιγκ αστόχησε. Στην συνέχεια αμφότεροι παραιτήθηκαν από την κυβέρνηση.

[4] Ο Μέττερνιχ(1773-1859) Αυστριακός διπλωμάτης που κατείχε την θέση του υπουργού εξωτερικών της Αυστρο-ουγγρικής αυτοκρατορίας επί 3 δεκαετίες(1818-1848). Παραδοσιακός συντηρητικός επεδίωξε την διατήρηση της ισορροπίας δυνάμεων της Ευρώπης, επιδιώκοντας να εμποδίσει την επέκταση της Ρωσίας σε βάρος της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

[5] Το Δόγμα Μονρόε(Monroe Doctrine) (2 Δεκ. 1823) αποτελεί διακήρυξη των ΗΠΑ προς τα ευρωπαϊκά έθνη, ότι οποιαδήποτε προσπάθεια αποικισμού ή ανάμειξη εκ μέρους τους στα πολιτικά πράγματα των κρατών της Βορείου ή Νοτίου Αμερικής θα μπορούσε να θεωρηθεί ως επιθετική ενέργεια, η οποία θα προκαλέσει την παρέμβαση τους.

[6] Το memorandum(μνημόνιο) είναι επίσημο διπλωματικό έγγραφο, με το οποίο ανταλλάσσονται απόψεις, διατυπώνονται θέσεις ή εντοπίζονται θέματα για την σύνταξη διεθνών συμβάσεων

[7] Το Πρωτόκολλο της Πετρουπόλεως. Η Μεγάλη Βρετανία και η Ρωσία υπέγραψαν συμφωνία, με σκοπό την διαμεσολάβηση τους προς την Τουρκία, για τον τερματισμό της επαναστάσεως και την δημιουργία αυτόνομου ελληνικού κράτους. Η συμφωνία προέβλεπε και την χρήση στρατιωτικής βίας, για την αποδοχή της εκ μέρους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

[8] Η Συνθήκη του Λονδίνου. Υπογράφηκε μεταξύ της Αγγλίας, της Ρωσίας και της Γαλλίας. Οι τρεις χώρες ζήτησαν από την Υψηλή Πύλη την σύναψη ανακωχής με τους επαναστατημένους Έλληνες και την χορήγηση αυτονομίας, επικαλούμενες λόγους ανθρωπιστικούς και προστασίας του εμπορίου στην Μεσόγειο.

[9] Ερρίκος Ιωάννης Τέμπλ (Henry John Temple) 1784-1856, γνωστότερος ως Πάλμερστον, ήταν Άγγλος πολιτικός που διετέλεσε Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου από το 1859 έως το 1865.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε., Αθήνα 1977.
2. Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό «ΗΛΙΟΥ», Αθήνα 1951.
3. Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE BRITTANICA, Εκδοτικός οίκος ΠΑΠΥΡΟΣ, Αθήνα
4. Νικολάου Σπηλιάδου, ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ, Ινστιτούτο Διεπιστημονικών Ερευνών Ανάπτυξης της Νεωτέρας Ελλάδος «Χαρίλαος Τρικούπης», Αθήνα 2007.
5. Διονυσίου Α. Κόκκινου, Η Ελληνική Επανάστασις, Αθήνα 1974, Εκδοτικός Οίκος ΜΕΛΙΣΣΑ.

     Μεττερνιχ                    Μονρόε                        Μπογιέρ