Ο Εμβολιασμός κατά της Χολέρας κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.
«Τίποτα δεν εξαρτάται από την τύχη, αλλά από την ορθή κρίση και τη προνοητικότητα» Πλούταρχος (47-120 μ.Χ) Αρχαίος Έλληνας ιστορικός.
Σε διάστημα 10 μηνών, κατά τους νικηφόρους Α΄ και Β΄ Βαλκανικούς Πολέμους (Οκτώβριος 1912-Ιούλιος 1913), η πατρίδα μας διπλασιάσθηκε σε έκταση και πληθυσμό. Ο άθλος αυτός πραγματοποιήθηκε χωρίς την υποστήριξη των μεγάλων δυνάμεων, τις οποίες πολλές φορές ικετέψαμε στο παρελθόν, χωρίς αποτέλεσμα. Στην κατάκτηση αυτών των νικών, ειδικά του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου η συμβολή του Υγειονομικού Σώματος υπήρξε εξαιρετικά σημαντική.
Το σύνολο των υγειονομικών της Ελλάδος είχε επιστρατευθεί, παρέχοντας την υποστήριξη τους στον στρατό. Στο μεσοδιάστημα μεταξύ Α΄ και Β΄ Βαλκανικού Πολέμου (Μάιος-Ιούνιος 1913), εμφανίσθηκαν τα πρώτα κρούσματα χολέρας στο στρατό και τον πληθυσμό. Η χολέρα ξεκίνησε το προηγούμενο έτος από τον Τουρκικό στρατό και εξαπλώθηκε στον Βουλγαρικό. Η χολέρα προκαλείται από το βακτήριο (εντεροβακτήριο) Vibrio cholerae και χαρακτηρίζεται από έντονη διάρροια η οποία προκαλεί αφυδάτωση.
Η αντίδραση της Ελλάδος υπήρξε άμεση. Οι υπεύθυνοι για την καταπολέμηση της χολέρας, ο Γενικός Αρχίατρος Παναγιώτης Μανούσος εκ Κυπαρισσίας και ο έφεδρος Αρχίατρος Κωνσταντίνος Σάββας εκ Χαλκίδος (επιστρατευθείς καθηγητής Μικροβιολογίας και Υγιεινής του Πανεπιστημίου) μερίμνησαν για :
α. Την ίδρυση ξεχωριστών νοσοκομείων περιθάλψεως χολεριόντων.
β. Την συγκρότηση απολυμαντικών συνεργείων, εφοδιασμένων με τα απαραίτητα προς τούτο μέσα, τα οποία προέβησαν σε εκτεταμένες απολυμάνσεις.
γ. Την προμήθεια αριθμού εμβολίων από το εξωτερικό και παρασκευή επιπλέον εμβολίων στα μικροβιολογικά εργαστήρια της Θεσσαλονίκης
δ. Τον μαζικό εμβολιασμό του στρατού και του πληθυσμού. Σε διάστημα 40 ημερών εμβολιάσθηκαν 150.000 αξιωματικοί και στρατιώτες και 350.000 πολίτες, στους οποίους χορηγήθηκαν τρεις δόσεις του εμβολίου.
Ο Ταγματάρχης Ιωάννης Μεταξάς, ο μετέπειτα πρωθυπουργός, υπηρετούσε ως Αξιωματικός Επιχειρήσεων στο επιτελείο του Αρχιστρατήγου Κωνσταντίνου, κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Από το ημερολόγιο του πληροφορούμεθα ότι εμβολιάσθηκε κατά της χολέρας σε τρεις δόσεις. Στις 7 και 14 Ιουνίου πριν την έναρξη των επιχειρήσεων και στις 11 Ιουλίου κατά την διάρκεια του πολέμου. Ο Λοχαγός Ιωάννης Καλλέργης υπήρξε το μοναδικό θύμα από τους Επιτελείς, ο οποίος όμως αρνήθηκε να εμβολιασθεί. Τα θύματα από την χολέρα στο Ελληνικό Στρατό ανήλθαν σε 515, ενώ στο Βουλγαρικό σε 8.000. Η νίκη υπήρξε καρπός όχι μόνο της ξιφολόγχης, αλλά και της σύριγγος.
Τα εδαφικά κέρδη του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου κατοχυρώθηκαν με την υπογραφή της συνθήκης του Βουκουρεστίου (10 Αυγ. 1913). Η Ελλάδα διπλασιάσθηκε σε έκταση και πληθυσμό και κατέστη ένα ισχυρό και βιώσιμο κράτος. Η δημιουργία για πρώτη φορά μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος αξιόμαχου στρατού και στόλου, σε συνδυασμό με την αρραγή ενότητα όλων για την κατάκτηση της νίκης, μάς οδήγησαν σε έναν ανεπανάληπτο θρίαμβο. Οι πεσόντες των πολέμων αυτών δικαιούνται της ευγνωμοσύνης μας στο διηνεκές. Το αίμα των πεσόντων δεν χύθηκε μάταια. Ο θρίαμβος υπήρξε το συνδυασμένο αποτέλεσμα ενός στρατιωτικού και ενός πολιτικού θριάμβου. Τότε το συμφέρον της πατρίδος μας ετέθη υπεράνω όλων. Ήταν η περίοδος που οι πρόγονοί μας αισθάνονταν υπερήφανοι, όσο ποτέ άλλοτε, γιατί είχαν γεννηθεί Έλληνες. Η περίοδος των Βαλκανικών Πολέμων χαρακτηρίσθηκε ως η περίοδος της «Μεγάλης Εξορμήσεως» του έθνους για την πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας, προς απελευθέρωση των υπόδουλων ομοεθνών μας. Ως κορωνίδα της Μεγάλης Ιδέας είχαμε θέσει την «Πόλη και την Αγιά Σοφιά». Η διαφωνία μεταξύ του Βασιλέως Κωνσταντίνου και του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, έσβησε το όνειρο και δίχασε βαθιά τον ελληνικό λαό, ο οποίος συντάχθηκε πίσω από τις δύο ισχυρές προσωπικότητες. Δυστυχώς αυτή η αντιπαλότητα στοίχειωσε στο συλλογικό μας υποσυνείδητο, χωρίς να μπορέσουμε να την αποβάλλουμε ολοσχερώς μέχρι σήμερα. Την απάντηση σ’ αυτό το τεράστιο ΓΙΑΤΙ, δίνει ο ποιητής Κώστας Βάρναλης στο ποίημα του, Οι Μοιραίοι:
«Φταίει το ζαβό το ριζικό μας !
Φταίει ο Θεός που μας μισεί !
Φταίει το κεφάλι το ξερό μας !».